Żylaki kończyn dolnych (łac. varices extremitatum inferiorum) - workowate lub wrzecionowate poszerzenie żył powierzchownych z towarzyszącym ich wydłużeniem i charakterystycznym poskręcaniem. Występują częściej u kobiet zazwyczaj po 40 roku życia.

 

Podział

• żylaki pierwotne
• żylaki wtórne
• żylaki o rzadkiej etiologii

 

Etiologia

Żylaki pierwotne spowodowane są występowaniem mniejszej ilości tkanki sprężystej w ścianach naczyń żylnych, co zmniejszenia ich odporności na rozciąganie. Rozszerzenie światła przyczynia się do niewydolności zastawek żylnych, co umożliwia cofanie się i zaleganie większej ilości krwi i powoduje dalsze poszerzanie naczynia. Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu żylaków jest zastój żylny występujący podczas długiego stania (np. fryzjerzy, chirurdzy), zwiększone ciśnienie w żyłach na skutek utrudnionego odpływu (np. ciąża, podnoszenie ciężarów, zaparcia). Zapobieganie polega na noszeniu elastycznych pończoch, opasek, gimnastykowaniu kończyn. Marsz i gimnastyka zapobiegają tworzeniu się żylaków poprzez ułatwienie odpływu krwi na skutek działania pompy mięśniowej.

Żylaki wtórne powstają na skutek zwiększonego przepływu krwi przez żyły powierzchowne kończyn dolnych spowodowanego niedrożnością żył głębokich. Niedrożność jest następstwem przebytej zakrzepicy. Niekiedy zwiększony przepływ może być spowodowany uszkodzeniem zastawek żył głębokich lub przeszywających.

Żylaki o rzadkiej etiologii spowodowane wrodzonymi lub nabytymi przetokami tętniczo-żylnymi. Zaliczany jest tutaj również zespół Klippla-Trenaunaya.

 

Diagnostyka

W celu ustalenia poziomu niewydolności pomocne są próby czynnościowe Trendelenburga i Perthesa.

 

Leczenie

Zachowawcze - unoszenie kończyn, noszenie obcisłych pończoch, opasek uciskowych. Farmakologiczne - podawanie leków uszczelniających naczynia. Leczenie operacyjne - polegające na usunięciu żylaków.